علت منصوصعلت مَنصوص، علتی که شارع به آن تصریح کرده است. ۱ - کاربرد فقهیاز این عنوان در اصول فقه ، مبحث قیاس سخن گفته‌اند. ۲ - تعریفعلّت منصوص، مقابل علت مستنبط علتی را گویند که شارع به صراحت یا به دلالت ایماء آن را بیان کرده است. از آن به «منصوص العلة» نیز تعبیر کرده‌اند. ۳ - حجیتآیا منصوص العله حجّت و معتبر است، یعنی سرایت حکم از موردی که علت در آن بیان شده، به هر موردی که علت و ملاک در آن وجود داشته باشد، جایز و صحیح است یا نه؟ مسئله محل اختلاف است. البته با علم به تام بودن علت منصوص؛ به گونه‌ای که محرز شود حکم دائر مدار آن است و چیزی دیگر در ثبوت حکم دخالت ندارد و نیز با علم به وجود آن علت در مورد دیگر، بدون شک ، علت منصوص حجت خواهد بود؛ از این رو، بعضی گفته‌اند: اختلاف در حجیت علت منصوص، لفظی است نه محتوایی؛ بدین معنا که نظر قائل به عدم حجیت علت منصوص، فرض معلوم نبودن تمامیت علت، و نظر قائل به حجیت، فرض علم به تمامیت آن است؛ لیکن مفاد کلام برخی قدما اختلاف معنوی آن است و نه صرف اختلاف لفظی. [۱]
الذریعة الی اصول الشریعة، ج۲، ص۲۰۸.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۴۴۹، برگرفته از مقاله «علت منصوص». |